HABER/BÜLENT ÖZTÜRK

TMM0B Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından 2021 tarihinde yayınlanan ‘Fay üzerinde Yaşayan Kentlerimiz ve Denizli’nin Depremselliği Raporu, korkunç bir gerçeği son haliyle ortaya koydu.

TMM0B Jeoloji Mühendisleri Odası’nın Danışma Kurulu tarafından hazırlanan 12.04.202I tarihli raporda, Denizli merkezde bulunan 40’ı aşkın diri fay hattının 6.5’ten büyük deprem üretebileceğini, önlem alınmaması durumunda ise zayıf mühendislik ile fay hattı üzerine yapılaşma riskleri nedeniyle büyük can ve mal kaybına yol açabileceği haritalar ve teknik verilerle net bir şekilde ortaya koyuldu.

BU RAPORLA DENİZLİ’NİN DEPREM GERÇEĞİ ORTAYA DÖKÜLDÜ…

TMM0B Jeoloji Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Alan’ın imzasıyla devletin en başındaki yetkiliden, ilgili bakanlara, genel müdürlere, Denizli Valiliğine, TBMM’de grubu bulunan partilerin genel başkanlarına, Denizli milletvekillerine ve belediye başkanlarına kadar ulaştırılan raporda 2011 yılından sonra 13 kez değiştirilen imar planlarından, risk altında bulunan bölgelerin haritaları, ilçelerin isimleri ve etkilenebilecek nüfusun oranları tek tek verildi.

İŞTE DENİZLİ İÇİN HAYATİ ÖNEM TAŞIYAN RAPORDAN ÖNEMLİ KESİTLER:

BÜYÜK ACILAR YAŞANMADAN…

11.861 km2 lik bir alan kaplayan Denizli ilinin toplam nüfusu 2020 sayımına göre 1.040.000 olup il merkezini oluşturan Pamukkale ve Merkezefendi ilçelerinde 664.000 kişi yaşamaktadır.

Denizli kent merkezini oluşturan Merkezefendi ve Pamukkale ilçelerinin yanısıra Acıpayam, Sarayköy, Honaz, Çardak, Çivril ilçe merkezleri ile Denizli’ye bağlı eski belde/ köy statüsündeki 40 yakın mahallesi doğrudan fay zonu üstüne oturmaktadır. Yine bazı organize sanayi bölgeleri de fay zonları üzerine inşa edilmiştir. alınabilmektedir.

TMMQB Jeoloji Mühendisleri Odası olarak deprem üretme potansiyeli yüksek olan çok sayıda fay hattı ve zonu üzerine yerleşmiş bulunan Denizli’nin olası bir depremde büyük acılara sebebiyet verebilecek sonuçlarla karşılaşılmaması için bugünden gerekli hazırlık çalışmalarına başlaması gerektiği düşünülmektedir. Kamu yararı çerçevesinde yapılacak bu çalışmalara Odamız her türlü desteği vermeye hazırdır.

DENİZLİ HER AN 6.5 ÜSTÜNDE DEPREM ÜRETEBİLİR…

Denizli kent merkezi zayıf bir zemine sahip olmanın, bu nedenle de olası bir depremde şiddetle sarsılacak olmanın yanı sıra il merkezindeki binalarının altından diri fay geçen illerimizden biridir.

Bu nedenle Denizli’nin 6.5’dan büyük bir olası depremde hem depremin yaratacağı şiddetli sarsıntı hem de yüzey faylanması tehlikesi nedeniyle hasar alması beklenmektedir. Bu durumda en akıllıca yaklaşım yapıların deprem sarsıntısını karşılayacak biçimde kurallara uygun hale getirilmesidir.

Ayrıca diri fayların yerinin net olarak belirlenmesinin ardından fay sakınım bantı üzerindeki bina ve bina türü yapıların zaman içerisinde kaldırılarak bu alanlardaki nüfus yoğunluğunun azaltılması, yüzey faylanması tehlike kuşağı içerisindeki yerlerin farklı biçimde (park, günübirlik tesisler vb) kullanılması, henüz yerleşim olmayan bu tür alanlar varsa da bu alanların bina ve bina türü yapılar için kullanılmak üzere imara açılmaması gerekir.

13 KEZ İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMIŞ, ZEMİN ETÜDÜ ŞARTLARI TAM OLARAK YERİNE GETİRİLMEMİŞ…

09.03.2011 tarihinde onaylanan “Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı”nın 11.11.2008 tarih ve 27051 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik”, 4856 sayılı Kanun’un 2 (h) ve 10 (c) maddeleri ile 2872/5491 sayılı Kanun’un 9 (b) maddesi uyarınca 05.07.2011 tarihinde değişiklik yapılmıştır.

Planda daha sonra da 13 defa değişiklik yapılmıştır. Plan içerisinde deprem ve diri fay konusuna yer verilmemişse de plan hükümlerinde “Bu plan kapsamında kalan alanlarda, deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkında yönetmelik gereği alt ölçekli planların yapımı aşamasında jeolojik ve gerekli görülmesi halinde jeoteknik-jeofizik ve/veya mikrobölgeleme etütlerinin hazırlanması zorunludur” denilmektedir.

DENİZLİ’NİN GELECEKTEKİ BİR OLASI DEPREMİ EN AZ ZARARLA ATLATABİLMESİ İÇİN…

• Denizli ili özelinde bazı faylar üzerinde farklı kurumlar tarafından kısmi olarak paleosismoloji çalışması yapıldığı bilinmekle birlikte, kent genelinde paleosismoloji yapılmayan ya da farklı araştırıcıların farklı sonuçlara ulaştığı fay hatları/zonları üzerinde gerekli araştırmaların yapılarak fayların geçtiği yerlerin ve deprem karakteristiklerinin tam olarak belirlenmesi

• Denizli kent merkezinde zemin araştırmaları yapılmış olmakla birlikte il, ilçe ve içinde diri fay geçen mahalle yerleşimleri başta olmak üzere kent bütünündeki yerleşim yerlerinin tamamında mikrobölgeleme çalışmalarının yapılması,

• Yukarıdaki çalışma sonuçlarından elde edilecek bilgiler ve diğer disiplinlerden (inşaat, mimarlık, şehir plancıları vd) edinilecek bilgiler ve diğer afet olasılıkları ışığında Deprem Master Planlarının hazırlanması,

• Deprem master planı dikkate alınarak kentin gelişim ve yerleşim stratejilerinin belirlenmesi gerekmekte olup bu çerçevede aktif fay hatlarının çevre düzeni haritalarına işlenmesi ve aktif fay zonlarının sakınım bantı içinde kalan alanların 1. Derece doğal eşik değerler arasına alınması ve bina ve bina türü yapılar için sınırlama getirilmesi,

• Nazım ve uygulama imar planlarının çevre düzeni planlarında yapılan bu değişikliklerden sonra gözden geçirilerek, aktif fay hatlar ve varsa sakınım batlarının imar planlarına işlenerek yenilenmesi,

• Gerek İmara esas jeolojik jeoteknik etüt ve projelerinin, gerekse parsel bazlı zemin araştırma projelerinin konusunda yetkin jeoloji mühendisleri tarafından denetlenmesi, güvenilir veri üretilmesi açısından önem taşımaktadır.

Bu nedenle Denizli Büyükşehir Belediyesince kent bütününde yapılan jeolojik ve jeoteknik çalışmaların özel bir jeolojik jeoteknik veri tabanında toplanması ve yerleşim alanlarının zemin davranışlarının bütüncül olarak değerlendirilerek risk taşıyan alanların belirlenmesi, gerektiği düşünülmektedir.

DENİZLİ İLİNİ ETKİLEMİŞ OLAN ÖNEMLİ DEPREMLER…

Denizli ili, Batı Anadolu’nun önemli diri jeolojik yapılarından olan ve Büyük Menderes ve Alaşehir grabenlerinin birleştiği bir kesimde ve Denizli grabeni olarak bilinen fay kontrollü bir çöküntü alanı içerisinde yer alır. İlin kuzeyinde yer alan Pamukkale fay zonu kuzeybatıdaki Alaşehir grabeninin devamı halindedir. Pamukkale ve Hierapolis antik kenti bu fayların üretmiş olduğu depremlerin izlerini taşımaktadır.

Denizli grabeninin güney kısmında yer alan Denizli kent merkezi ise kuzeyi, güneyi ve içerisinden geçen çok sayıda fayın üzerinde yerleşmiştir. Diri fayların son derece yoğun olduğu bu coğrafyada gerek Denizli kent merkezi, gerekse çevresindeki diğer yerleşim birimleri tarihsel dönemlerden bu yana depremler tarafından sarsılmakta ve hasara uğratılmaktadır.

Tarihsel dönemde (1900 öncesi) Denizli bölgesinde M.Ö 65 yılında ve M.S. 60 yılında meydana gelen Hierapolis, Laodikeia, Colossae ve Tripolis antik kentlerinin yıkılmasına ve ağır can kayıplarına neden olan depremlerin yanı sıra MS 494, VII. Yüzyılın ilk çeyreği (Laodikeia ağır can kaybı ve hasar sonucu terk ediliyor ve Hierapolis ağır hasar görüyor), 1358 (Hierapolis ağır can kaybı ve hasar sonucu terk ediliyor), 1651 (Honaz ilçesinde 700 can kaybı), 1717 (Osmanlı arşivi belgelerine göre Denizli il merkezinde 6000’e yakın can kaybı), 1878 (Çivril ilçesinde 1300 can kaybı) 1887 ve 1899 (Nazilli, Sarayköy ve Denizli yerleşim alanlarında 1117 can kaybı) tarihlerinde meydana gelen depremler önemli can ve mal kayıplarına sebep olmuşlardır.

Denizli bölgesinin aletsel dönem (1900 sonrası) depremleri ise sıklıkla gelişmelerine rağmen, genellikle 6 büyüklüğünün altında kalmıştır. Bunlar da genellikle Buldan ve Pamukkale bölgesinde yoğunlaşmıştır. Denizli ve yakın civarında 5,6 büyüklüğündeki 1963 Buldan, 5,6 büyüklüğündeki 1965 Honaz, 5 büyüklüğündeki 1976 Denizli, 5,2 büyüklüğündeki 2000 Denizli-Honaz depremleri, büyüklükleri 5 ile 5,5 arasında değişen 4 depremden oluşan 2003 Sarıgöl-Buldan-Yenicekent depremleri, 5,5 büyüklüğündeki 20 Mart 2019 Acıpayam depremi ve son olarak da 8 Ağustos 2019 tarihinde Bozkurt’ta meydana gelen 6 büyüklüğündeki deprem dikkate değerdir.

Denizli çevresindeki fayların boyları genellikle 20 km den daha kısadır, ancak birbirine paralel uzanan çok sayıda fay kolundan oluşan bir geometri sergilerler. Bu da bölgede sık ancak genellikler küçük ve orta büyüklükte depremlerin oluşmasına yol açmaktadır. Ancak bu fay kollarının birkaçının birlikte kırılması ve bu durumda yüzey faylanması oluşturması da göz ardı edilmemesi gereken bir olasılıktır. Tarihsel dönemlerdeki yıkıcı depremlerin bazıları da bu şekilde meydana gelmiştir.

KİMSE HABERİM YOK DEMESİN…

TMM0B Jeoloji Mühendisleri Odası Danışma Kurulu, raporun son bölümünde ise “Odamız Deprem Danışma Kurulunun yaptığı toplantı ve değerlendirmeler sonucunda;  ülkemiz deprem gerçeğinin topluma ve ilgililere doğru anlatılması, kentlerimiz için birer tehlike kaynağı olan fayların konumu ile hangi yerleşim birimlerini doğrudan etkilediğini de dikkate alarak, “içinden diri fay geçen” kentlerimizden başlanarak üzere bilgilendirme raporları hazırlayarak ilgili kurum ve kişilere bildirme” kararı almıştır” denilerek, raporun dağıtımının yapıldığı tüm yetkili ve ilgililerin aşağıdaki listesini yayınladı.

DAĞITIM:

l- Recep Tayyip ERDOĞAN

(T.C. Cumhurbaşkanı)

2- Mustafa ŞENTOP

(TBMM Başkanı)

3- Kemal KILIÇDAROĞLU

(CHP Genel Başkanı)

4- Meral AKŞENER

(İYİ Parti Genel Başkanı)

5- Devlet BAHÇELİ

(MHP Genel Başkanı)

6-Pervin BULDAN

(HDP Eş Genel Başkanı)

7- Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı

8- Süleyman SOYLU

(İçişleri Bakanı)

9-Murat KURUM

(Çevre ve Şehircilik Bakanı)

1O-Ali Fuat ATİK

(Denizli Valisi)

1l-Osman ZOLAN

(Denizli Büyükşehir Belediyesi Başkanı)

I}-Tahir AKYÜREK

(TBMM Bayındır, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Başkanı)

13- Ahmet YILDIZ

(Denizli Milletvekili)

14- Cahit Özkan

(Denizli Milletvekili)

l5- Gülizar BİÇER KARACA

(Denizli Milletvekili)

16-Haşim Teoman SANCAR

(Denizli Milletvekili)

17- Nilgün ÖK

(Denizli Milletvekili)

18- Şahin TİN

(Denizli Milletvekili)

19- Yasin ÖZTÜRK

(Denizli Milletvekili)

20- MTA Genel Müdürlüğü

21- AFAD Başkanlığı

22-DSİ Genel Müdürlüğü

23- TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Denizli Şube Yönetim Kurulu Başkanlığı

————–

RAPORUN TAMAMINI, AŞAĞIDAKİ LİNKE TIKLAYARAK İNDİREBİLİR VEYA OKUYABİLİRSİNİZ…